Hỏi: Tháng 10/1997, phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện có cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp cho hộ gia đình do bà nội tôi đứng tên. Khi bà tôi qua đời, các anh chị của cha tôi chiếm giữ sổ đất không trả.
Năm 2008 và 2012, những người này làm đơn gửi UBND xã đòi chia đất cho tất cả những người con ruột của bà. Họ cho rằng đó là đất cha mẹ để lại và đòi chia thừa kế, nhưng cả hai lần hòa giải đều không thành do bố tôi không đồng ý.
Đầu năm 2012 tôi có làm đơn gửi tòa án huyện giải quyết. Sau khi xem xét hồ sơ và mời những bên liên quan đến làm việc, tòa đã thành lập hội đồng định giá tài sản trên đất, nhưng lúc đó vướng ngôi nhà cấp 4 của bác ruột tôi xin cất nhờ trên đất năm 1997 (trước thời gian đó ông có sống ở thôn khác) nên không giải quyết được.
Năm 1990 bác bán nhà và đất nông nghiệp rồi mua một ngôi nhà khác tại thôn bố và bà nội tôi ở và năm 1997 mới về trên đất của bố tôi xây nhà. Thời gian cư trú và di dời của ông đã được xác nhận của địa phương. Hiện ông cũng chỉ có một ngôi nhà trên đất chứ không có giấy tờ gì ngoài một cuốn sổ đất cấp cho hộ gia đình mang tên bà nội tôi.
Từ đó tới giờ gia đình tôi chỉ có một mảnh đất này, ngoài ra không được cấp phát đất nông nghiệp sản xuất ở bất cứ đâu nên cây cối ruộng nương trên mảnh đất 9.152m2 đều do bố tôi quản lý canh tác thu hoạch hằng năm. Nhà bác tôi đã xây nhà cấp 4 còn bố tôi vẫn ở cái chòi cũ, không có ranh giới nên khi mời những người có nghĩa vụ liên quan thì bác tôi không chịu, vẫn nói là đất cha mẹ để lại.
Tòa án đã cho ông 30 ngày để cung cấp chứng cứ chứng minh đất này của cha mẹ để lại nhưng ông và những người còn lại không đưa ra được chứng cứ và đã làm đơn kiện yêu cầu “chia tài sản thừa kế” hết thửa đất kia gửi lên tòa án tỉnh vì còn có một người cô ruột ở nước ngoài (trong đơn họ còn khai đã có công nuôi mẹ tôi và tự xác nhận với nhau).
Trong thời gian này gia đình tôi rất hoang mang không biết sự việc sẽ như thế nào, gia đình tôi phải làm gì và sẽ được quyền lợi gì? Mong được Địa ốc Tuổi Trẻ Online tư vấn. Cảm ơn.
(tom.jerry7985@...)
- Trả lời:
Theo thư trình bày, nội dung quan trọng nhất liên quan tới tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất được xác định như sau:
Tháng 10/1997, hộ gia đình do bà nội bạn đứng tên chủ hộ được UBND huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ), mục đích sử dụng. Năm 2001, bà qua đời. Hiện nay, những người con của bà tranh chấp thừa kế liên quan đến di sản thừa kế do bà nội để lại là phần đất nêu trên. Khi giải quyết tranh chấp về thừa kế, có một số nội dung quan trọng trong vụ kiện này cần phải xác định như sau:
1. Xác định thành viên trong hộ gia đình mà bà nội bạn là chủ hộ là bao nhiêu người?
Căn cứ điều 107 Bộ luật dân sự, chủ hộ là đại diện của hộ gia đình trong các giao dịch dân sự vì lợi ích chung của hộ. Tuy luật không quy định rõ loại giấy tờ nào có giá trị xác định các thành viên trong hộ gia đình, nhưng theo quy định nêu trên và trong thực tiễn áp dụng pháp luật thì những người có tên trong sổ hộ khẩu sẽ là các thành viên trong hộ gia đình.
Như vậy, để xác định các thành viên trong hộ gia đình là bao nhiêu người, có thể căn cứ vào sổ hộ khẩu để xác định.
2. Xác định phần di sản của bà nội bạn là bao nhiêu m2 trong tổng số diện tích đất được cấp giấy chứng nhận.
Căn cứ điều 108 Bộ luật dân sự, quyền sử dụng đất của hộ gia đình là tài sản chung của các thành viên trong hộ gia đình. Vì vậy, nếu giả thiết rằng hộ gia đình có 4 người, thì 4 người sẽ là người có quyền sử dụng đất đối với toàn bộ diện tích đất đã cấp cho hộ gia đình.
Theo giả thiết nêu trên, di sản của bà nội bạn để lại sẽ là 1/4 trên tổng số diện tích đất được cấp giấy chứng nhận, nếu trước đây khi còn sống bà và các thành viên khác trong hộ gia đình không có thỏa thuận khác về phần đất mà mỗi thành viên được quyền chiếm hữu và sử dụng.
3. Xác định những người thừa kế di sản của bà nội bạn.
Nếu trước khi qua đời, bà nội bạn không để lại di chúc thì di sản của bà sẽ được chia cho những người sau đây, mỗi người được hưởng một phần bằng nhau như sau:
Căn cứ điểm a khoản 1 điều 676 Bộ luật dân sự, những người sau đây sẽ được hưởng phần thừa kế do bà nội bạn để lại nếu những người này còn sống đến thời điểm bà qua đời, bao gồm chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của bà. Theo thư trình bày, hiện chỉ có những người con ruột của bà là người được hưởng phần di sản do bà để lại.
Căn cứ vào các quy định pháp luật nêu trên và các quy định pháp luật khác, tòa án sẽ xác định những vấn đề chủ yếu nêu trên để giải quyết vụ án. Theo đó, những người con ruột của bà sẽ được hưởng thừa kế phần di sản của bà nội mỗi người một phần bằng nhau.
Hiện nay, tòa án đang giải quyết vụ án, do đó tòa án sẽ là nơi tiến hành các thủ tục tố tụng liên quan đến vụ kiện. Về phía gia đình bạn cần chuẩn bị tài liệu chứng minh số lượng thành viên trong hộ gia đình của bà nội là bao nhiêu người, đồng thời chuẩn bị khai sinh để chứng minh cha bạn là con ruột của bà nội.
Chúc gia đình bạn giải quyết vụ kiện về thừa kế một cách tốt đẹp.
Luật sư Phạm Đình Sơn - Công ty luật TNHH Phạm Đình & cộng sự
(Theo TTO)
