Hiện nay, thành phố Hải Phòng đang quản lý 159 lô nhà tập thể. Trong số đó, có hàng chục lô được xây dựng 30-40 năm trước. Các lô này đều đã xuống cấp nghiêm trọng, rất nguy hiểm cho những người sử dụng.
Cụ thể, trên địa bàn Hải Phòng hiện có khoảng 220 lô nhà tập thể cao 2-5 tầng tập trung tại các phường: Vạn Mỹ, Đồng Quốc Bình (quận Ngô Quyền); Đồng Tâm, An Dương (quận Lê Chân); Phan Bội Châu, Quán Toan (quận Hồng Bàng); Bắc Sơn (quận Kiến An), Cát Bi (quận Hải An)...
Trong số này, Công ty Kinh doanh nhà Hải Phòng quản lý 159 lô nhà với 4.700 hộ sinh sống, còn lại là nhà tập thể được các doanh nghiệp, cơ quan giao cho công nhân ở và tự quản lý. Phần lớn cư dân chung cư là người lao động, công chức, viên chức, nhiều người ở đây từ khi tòa nhà được đưa vào sử dụng.
| Hiện trường vụ sập ban công chung cư cũ tại phường Phan Bội Châu, quận Hồng Bàng. |
Do thu nhập thấp, không có điều kiện chuyển nơi ở trong khi số nhân khẩu phát sinh nên phải cơi nới để mở rộng không gian sống. Càng ngày, khu chung cư càng xuống cấp, những phần cơi nới khiến tòa nhà biến dạng bởi các "lồng chim", "chuồng cọp" phía trên. Điều này tiềm ẩn nỗi lo không chỉ cho các gia đình phía trên mà còn ảnh hưởng đến những nhà sống phía dưới vì các vật liệu cơi nới có thể rơi xuống bất cứ lúc nào. Công ty Kinh doanh nhà Hải Phòng vừa khảo sát trên 100 lô nhà tập thể trong diện quản lý. Kết quả, 88 lô nhà được liệt vào nhóm chung cư nguy hiểm và 13 lô nhà thuộc dạng rất nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng người dân. Hằng năm, công ty đều thực hiện duy tu, sửa chữa nhưng chỉ mang tính chắp vá theo kiểu phát hiện nguy hiểm ở đâu hoặc dân làm đơn đề nghị sửa chỗ nào thì khắc phục chỗ đó. Mức thu từ tiền cho thuê nhà rất thấp, từ 1.200 đến 1.500 đồng/m2 nên toàn bộ khoản thu một năm chỉ đạt 1,9 tỷ đồng trong khi chi phí sửa chữa thường xuyên phải lên tới 5-6 tỷ đồng. Công ty phải tự cân đối kinh phí, lấy nguồn thu từ các dịch vụ khác bù vào. Do thiếu tiền nên những chung cư cũ nát chỉ được sửa chữa theo kiểu nhỏ giọt, không thể cải thiện chất lượng.
Trước thực trạng trên, UBND TP Hải Phòng đã phê duyệt đề án khắc phục tình trạng xuống cấp của các nhà chung cư cũ. Theo đó, các lô nhà tập thể khu Vạn Mỹ được xây thêm khu công trình phụ, đồng thời cải tạo diện tích ở để kéo dài tuổi thọ thêm khoảng 30 năm. Riêng các lô nhà quá cũ nát tại khu tập thể Đổng Quốc Bình sẽ được đập bỏ, xây dựng mới theo mô hình chung cư hiện đại. Công ty sẽ chủ trì việc lập quy hoạch tổng thể và chi tiết các khu chung cư.
Theo kế hoạch, đến năm 2015, khu tập thể Đổng Quốc Bình có 22 lô nhà sẽ được dỡ bỏ để xây dựng các khu nhà 15 tầng. Đến năm 2025, toàn bộ nhà tập thể cũ nát sẽ được cải tạo, xây mới. Nguồn vốn đầu tư xây dựng được huy động từ các doanh nghiệp, nhà đầu tư. TP Hải Phòng có nhiều ưu đãi như: cho phép chủ đầu tư được chuyển một phần diện tích đất sang kinh doanh dịch vụ, miễn một phần tiền sử dụng đất… Tuy nhiên, trên thực tế, việc cải tạo xây dựng lại các khu chung cư cũ tồn tại nhiều vấn đề vướng mắc. Bởi, các chung cư cũ chủ yếu nằm trong khu vực nội thành. Đây là khu vực có quy định về hạn chế tầng cao nên khó tìm được nhà đầu tư. Chính quyền và cơ quan quản lí rất lo lắng do những công trình xuống cấp này trở thành mối nguy hiểm tiềm ẩn. Ngoài ra, do các chung cư cũ được cơi nới, cải tạo làm kết cấu nhà bị thay đổi, hệ thống chống thấm không đảm bảo khiến rò rỉ nước sinh hoạt, nước thải…
